Tác giả: Samantha Delouya
Nguồn: CNBC
Tổng thống Donald Trump cho biết ông đang xem xét một kế hoạch có thể hoàn trả 20% số tiền tiết kiệm được bởi Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) của Elon Musk cho người dân Mỹ. Động thái này có thể làm phức tạp thêm cuộc chiến chống lạm phát vẫn đang ở mức cao.
“Chúng tôi đang xem xét một khái niệm mới, nơi 20% số tiền tiết kiệm từ DOGE sẽ được trao cho công dân Mỹ, và 20% khác sẽ được dùng để trả nợ công,” Trump phát biểu tại Hội nghị FII Priority Summit ở Miami vào thứ Tư.
Ý tưởng về cái gọi là “Cổ tức DOGE” – một khoản tiền mặt gửi trực tiếp cho từng người đóng thuế và được tài trợ bằng khoản tiết kiệm của DOGE – lần đầu tiên được đề xuất công khai vào thứ Ba bởi một người dùng trên nền tảng mạng xã hội X của Musk. Musk đã trả lời bài viết rằng ông sẽ “hỏi ý kiến Tổng thống”.
Mặc dù Trump chưa tiết lộ chi tiết cụ thể, nhưng khoản thanh toán này có thể khiến nền kinh tế Mỹ nóng lên trở lại vào thời điểm lạm phát vẫn dai dẳng trên mức mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Tỷ lệ lạm phát đã tăng lên 3% vào tháng 1, mức cao nhất kể từ tháng 6 năm 2024.
Đây không phải lần đầu tiên chính phủ Mỹ gửi tiền trực tiếp cho người dân. Trong đại dịch, hơn 476 triệu khoản thanh toán với tổng trị giá 814 tỷ USD đã được gửi đến các hộ gia đình.
Dưới thời Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên, mỗi người dân đủ điều kiện đã nhận được 1.200 USD vào tháng 3 năm 2020 và 600 USD vào tháng 12 cùng năm. Khi cựu Tổng thống Joe Biden nhậm chức vào tháng 3 năm 2021, một đợt hỗ trợ khác trị giá 1.400 USD cũng được gửi đi.
Chỉ hơn một năm sau khi các khoản thanh toán này kết thúc, giá tiêu dùng ở Mỹ đã chạm mức cao nhất trong 41 năm.
Mặc dù có nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng lạm phát gần đây của Mỹ – bao gồm gián đoạn chuỗi cung ứng, thay đổi nhu cầu do đại dịch và cuộc xâm lược Ukraine của Nga năm 2022 – một số nhà kinh tế cho rằng chi tiêu chính phủ quá lớn đã khiến nền kinh tế bị quá tải.
Các nhà nghiên cứu tại Fed chi nhánh St. Louis ước tính rằng các gói kích thích của chính phủ đóng góp 2,6 điểm phần trăm vào mức lạm phát hàng năm 7,9% được ghi nhận vào tháng 2 năm 2022.
“Hỗ trợ tài khóa hào phóng đã làm gia tăng nhu cầu tiêu dùng trong đại dịch, nhưng sản xuất công nghiệp không thể điều chỉnh kịp để đáp ứng sự gia tăng mạnh mẽ này,” các nhà nghiên cứu của Fed St. Louis viết.
Mặc dù nền kinh tế Mỹ hiện nay khác xa so với thời kỳ hậu đại dịch, khi nhiều người ở nhà và các doanh nghiệp ngừng hoạt động, nhưng Fed vẫn đang vật lộn với lạm phát hậu đại dịch.
Giá tiêu dùng trong tháng 1 đã tăng 0,5%, mức tăng hàng tháng lớn nhất kể từ tháng 8 năm 2023, một dấu hiệu đáng lo ngại rằng lạm phát có thể đang đi sai hướng.
Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News vào thứ Ba, Trump đổ lỗi cho chính quyền Biden về tình trạng lạm phát.
“Lạm phát đã quay trở lại,” Trump nói. “Tôi không liên quan gì đến chuyện đó cả.”
Trump cam kết sẽ giải quyết lạm phát ngay “ngày đầu tiên” khi nhậm chức. Tuy nhiên, không chỉ các khoản “Cổ tức DOGE” có thể làm chệch hướng kế hoạch này: Các nhà kinh tế cảnh báo rằng một số chính sách kinh tế khác của chính quyền Trump, chẳng hạn như thuế quan và trục xuất hàng loạt, cũng có thể đẩy giá hàng hóa và dịch vụ hàng ngày tăng cao.
Dù vậy, một số nhà kinh tế cho rằng cuộc chiến chống lạm phát sẽ không thể thành công nếu không giảm nợ chính phủ.
Tổng nợ quốc gia của Mỹ đã đạt 35,5 nghìn tỷ USD trong năm tài khóa 2024, tăng 1,4 nghìn tỷ USD so với năm 2023, theo Bộ Tài chính Mỹ. Ngoài ra, tỷ lệ nợ trên GDP của Mỹ đã tăng thêm 2 điểm phần trăm trong năm tài khóa 2024 so với năm trước đó, cho thấy gánh nặng nợ đang ngày càng đè nặng lên nền kinh tế.
Trump tuyên bố rằng DOGE – tổ chức mà ông thành lập theo sắc lệnh hành pháp vào tháng trước – đang “giúp người đóng thuế tiết kiệm hàng tỷ và hàng tỷ USD mỗi ngày” bằng cách phát hiện các trường hợp gian lận và lạm dụng trong chính phủ.