Nguồn: CNBC
Tác giả: Stephen Collinson
Dường như mọi thứ không thể tồi tệ hơn đối với Ukraine. Và rồi cựu Tổng thống Donald Trump lên tiếng.
Sau khi loại Tổng thống Volodymyr Zelensky khỏi cuộc đàm phán đầu tiên giữa Mỹ và Nga nhằm chấm dứt chiến tranh, Trump vào thứ Ba đã đưa ra cáo buộc sai lầm rằng Ukraine đã bắt đầu cuộc xung đột tàn phá đất nước này và cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người.
Hơn nữa, trong những phát biểu có thái độ thù địch nhất đối với lãnh đạo Ukraine từ trước đến nay, Trump lại tiếp tục lặp lại luận điểm của Tổng thống Nga Vladimir Putin, kêu gọi tổ chức một cuộc bầu cử tại Ukraine, dường như nhằm mở đường cho việc gạt Zelensky sang một bên.
Những bình luận của Trump làm dấy lên lo ngại mới ở châu Âu, nơi cũng bị loại khỏi các cuộc đàm phán Mỹ-Nga ở Ả Rập Saudi, rằng Trump có thể sẽ cố áp đặt một thỏa thuận hòa bình tại Ukraine theo hướng có lợi cho người bạn của ông ở Điện Kremlin.
Những phát biểu của Trump cũng mâu thuẫn trực tiếp với cam kết của Ngoại trưởng Marco Rubio sau khi gặp phái đoàn Nga, rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng sẽ công bằng cho tất cả các bên.
Cuộc tấn công của Trump nhắm vào Zelensky – người từng được ca ngợi như một anh hùng ở Mỹ vì đã chống lại cuộc tấn công chớp nhoáng của Nga vào Kyiv hồi đầu cuộc chiến – là một minh chứng rõ ràng cho thấy chính quyền mới của Mỹ đã đảo ngược lập trường ủng hộ nạn nhân của cuộc xâm lược, giờ đây lại thưởng lợi cho kẻ gây hấn.
“Chúng ta đang có một tình huống mà Ukraine chưa tổ chức được bầu cử, nơi họ đang áp dụng thiết quân luật,” Trump phát biểu tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago. Ông cũng tuyên bố rằng mức độ tín nhiệm của Zelensky “chỉ còn 4%” và rằng “chúng ta đang có một đất nước bị tàn phá tan hoang.”
Việc thăm dò ý kiến đáng tin cậy là rất khó khăn trong bối cảnh chiến tranh, khi hàng nghìn người Ukraine đã phải di tản hoặc rời khỏi đất nước. Mặc dù các khảo sát gần đây cho thấy mức độ tín nhiệm của Zelensky giảm đáng kể so với mức độ ủng hộ gần như tuyệt đối vào đầu cuộc chiến, nhưng nó không thấp đến mức như Trump tuyên bố.
Trump cũng cảnh báo rằng, để Ukraine có tiếng nói trong số phận của mình, thì cần phải tổ chức bầu cử, nói rằng: “Các bạn biết đấy, họ muốn một chỗ ngồi tại bàn đàm phán, vậy chẳng phải người dân Ukraine cũng nên có tiếng nói sao? Cũng đã khá lâu rồi kể từ lần bầu cử gần nhất.”
Có vẻ nhạy cảm trước những chỉ trích rằng ông thường lặp lại tuyên truyền của Nga khi phát biểu về chiến tranh, Trump khẳng định: “Điều đó không liên quan đến Nga; đó là quan điểm của tôi.”
Cuộc bầu cử gần nhất của Ukraine dự kiến diễn ra vào tháng 4 năm ngoái, nhưng Zelensky cho biết không thể tổ chức bầu cử trong thời chiến – một lập trường được hiến pháp của Ukraine ủng hộ. Việc Trump khăng khăng rằng người dân cần có tiếng nói trong một nền dân chủ nghe có vẻ mỉa mai, bởi chính ông từng từ chối lắng nghe kết quả bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 mà ông đã thất bại. Thậm chí, điều này còn trơ trẽn hơn khi xét đến việc Putin đã duy trì quyền lực hơn hai thập kỷ bằng cách tổ chức các cuộc bầu cử giả và áp đặt sự đàn áp nghiêm trọng trong nước.
Trump cố tình làm mờ nguyên nhân chiến tranh Ukraine
Nỗ lực mới nhất của Trump nhằm định hình dư luận Mỹ về Ukraine tương tự như nhiều lần trước, khi ông cố tình làm mờ sự thật để tạo không gian cho tham vọng chính trị của mình. Ví dụ nổi bật nhất là cuộc bầu cử năm 2020.
Tại Mar-a-Lago, ông cũng cố gắng xuyên tạc sự thật về cuộc xâm lược của Nga ba năm trước, khi lực lượng của Putin vượt qua biên giới một nền dân chủ độc lập và có chủ quyền, đồng thời thay đổi bản đồ châu Âu.
“Hôm nay tôi nghe rằng, ‘Ồ, chúng tôi không được mời,’” Trump nói, đề cập đến những phàn nàn của Ukraine về việc không được tham gia vào quá trình hòa bình. “Vâng, các bạn đã ở đó ba năm rồi. Các bạn đáng lẽ phải kết thúc nó sau ba năm. Các bạn không nên để nó bắt đầu. Các bạn đáng lẽ phải đạt được một thỏa thuận,” ông nói.
Về bản chất, Trump dường như đang gợi ý rằng người Ukraine nên đạt được một thỏa thuận với Nga để tránh xâm lược – điều này trên thực tế sẽ bao gồm việc chấp nhận một chính phủ bù nhìn thân Moscow tại Kyiv hoặc đơn giản là từ bỏ cuộc chiến để nhường chiến thắng cho Putin.
Phản ứng của Trump đối với các cuộc đàm phán tại Ả Rập Saudi, mà ông nói hôm thứ Ba có thể tiếp nối bằng một cuộc gặp trực tiếp với Putin vào cuối tháng, càng làm tăng thêm lợi thế cho phía Nga. Những bình luận của ông cũng có khả năng củng cố thêm sự phản đối đối với các kế hoạch hòa bình khó có thể thành công của ông từ phía châu Âu, nơi chính quyền ông tuyên bố phải chịu trách nhiệm thực thi bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt xung đột.
Trump dường như không rõ ràng về một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine sẽ như thế nào, càng làm tăng thêm ấn tượng rằng mục tiêu hàng đầu của ông là đạt được bất kỳ thỏa thuận nào, điều sẽ cho phép ông tuyên bố một chiến thắng chính trị cá nhân, nhưng những người chỉ trích lo ngại có thể gây ra xung đột trong tương lai.
Hôm thứ Ba, ông nói rằng ông sẵn sàng xem xét khả năng lực lượng châu Âu thực thi bất kỳ thỏa thuận nào – mặc dù ý tưởng này đã bị từ chối bởi các phái viên của Moscow tại các cuộc đàm phán ở Ả Rập Saudi. Ông không bình luận về cảnh báo của Thủ tướng Anh Keir Starmer rằng lực lượng như vậy chỉ khả thi nếu có sự “hậu thuẫn” từ Mỹ. Điều này được đưa ra sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tuần trước cảnh báo rằng không có binh sĩ Mỹ nào sẽ tham gia vào việc giữ hòa bình tại Ukraine. Starmer dự kiến sẽ đến Washington vào tuần tới để gặp Trump và đang tự giới thiệu mình như một cầu nối giữa Mỹ và châu Âu.
Tuy nhiên, sự nhiệt tình của Trump dành cho Putin không được chia sẻ bởi ít nhất hai thượng nghị sĩ Cộng hòa cấp cao.
Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Roger Wicker hôm thứ Ba cho biết ông không nghĩ rằng lãnh đạo Nga có thể tin tưởng được. Thượng nghị sĩ bang Mississippi nói với Manu Raju của CNN rằng: “Putin là một tội phạm chiến tranh và nên bị bỏ tù suốt đời, nếu không bị tử hình.”
Thượng nghị sĩ John Kennedy cũng đồng ý với đánh giá gay gắt của đồng nghiệp về lãnh đạo Nga, mặc dù không chỉ trích cách tiếp cận của Trump đối với các cuộc đàm phán hòa bình. “Vladimir Putin có một trái tim đen tối. Rõ ràng ông ta có sở thích đẫm máu giống Stalin,” thượng nghị sĩ bang Louisiana nói. Tuy nhiên, nhấn mạnh sự tôn trọng trong đảng dành cho Trump, ông cũng bác bỏ các cáo buộc rằng tổng thống đã đưa ra những nhượng bộ đáng kể cho Nga chỉ bằng cách đưa Nga ra khỏi sự cô lập ngoại giao.
“Tôi chưa thấy chúng ta có bất kỳ bước nào để giảm áp lực lên Putin,” ông nói.